Erdoğan’la görüşme sonrası Barzani’nin İngiltere ziyaretinin gecesinde Türkiye, pençe-kilit ismini verdiği sınır ötesi operasyon başlattı. Erdoğan ve Barzani’nin esas odağı petrol, gaz ve tasfiye…
Yunus Aslan
AKP-MHP ve KDP ortaklığı ile başlayan savaş, sene başından bu yana bazı gelişmeler ile öngörülebiliyordu. Bu gelişmeler arasında KDP ve AKP yetkililerinin yaptığı açıklamalar ve görüşmeler bazı şirketler ile olan anlaşmalar ile açığa çıkmıştı.
BOTAŞ’ın gaz hevesi
2022 yılının ilk ayında Irak Kürdistan Federasyonu Parlamentosu Enerji Komisyonu Başkanı Ali Hama Salih’in “Türkiye’ye 2025’te doğal gaz satmaya başlayacağız” açıklamasının ardından Kürdistan’da yoğun bir hareketlilik başladı.
KDP yetkililerinin açıklamalarından sonra BOTAŞ yöneticileri de bazı açıklamalarda bulundu. BOTAŞ eski Genel Müdürü Gökhan Yardım, Federe Kürdistan’da 900 milyar metreküp doğalgaz rezervi olduğunu söyledi. Yardım, “Petrol ticaretiyle birlikte bu gazın üretim ve nakil hatlarının kurulması ile Türkiye tarihi kazanım sağlar” diye konuştu.
BOTAŞ Doğal Gaz Alım Dairesi eski Başkanı Arif Aktürk ise “Irak ile 1974 yılında başlayan ve 2013 yılında yenilenen anlaşma ile devam eden hidro karbon ticaretimiz var. Tüm dünyayı etkileyen enerji krizinden en az hasarla çıkabiliriz. Türkiye sınırının hemen yanı başında olağanüstü zenginlikte ve bakir petrol-gaz sahaları var. Diğer tabirle enerjide çözüm yanı başımızda” diye konuştu.
Irak’la anlaşmazlık
Irak merkezi yönetimi 2013 yılında KDP yönetiminin petrol satışlarında usulsüzlük yaptığı gerekçesiyle Türkiye’den davacı oldu. AKP-MHP iktidarı ve KDP bu krizi aşmak için Irak hükümeti ile birçok görüşme sağladı. Ancak sorun hala çözülmüş değil. Irak merkezi yönetimi devam eden davadan vazgeçmeyeceklerini söylese de davanın açıldığı 2013’ten bu yana Türkiye petrol ve doğal alımlarını sürdürüyor.
Sene başında ise yeni bir gelişme yaşandı. KDP gaz hattı için Barzani ailesine ait KAR Grup şirketi ile anlaştı. Anlaşma Khor Mor sahasından Erbil’e 36 inçlik ek bir boru hattı ve Erbil’den Dohuk’a 52 inçlik yeni bir boru hattını öngörüyor. Şimdilik iç tedarik amacıyla döşenen bu hat Dohuk’taki elektrik santraline ulaştığında Türkiye sınırına kalan mesafe 35 kilometreye düşmüş olacak!
Bu anlaşmanın ardından KDP yetkilileri Türk bürokratları ile birçok görüşme sağladı. Neçirvan Barzani de şubat ayında Cumhurbaşkanı Erdoğan ile bir görüşme gerçekleştirdi. KDP yetkilileri, ticari ilişkiler ve bölge sorunları ile alakalı bir görüşme olduğunu söylese de konuya hâkim olan çevrelerce bu görüşmenin yeni bir operasyon için başlangıç olduğu biliniyordu.
Barzani, petrol ve gaz
Görüşmelerden ve anlaşmaların ardından kısa bir süre sonra 2022 yılının mart ayında BAE’nin Dubai kentinde Küresel Enerji Forumu düzenlendi. Foruma birçok enerji şirketi, Avrupa, Amerika ve Ortadoğu’dan birçok ülke temsilcisi katıldı. Başûr yönetiminden de Mesrur Barzani ve birçok KDP yetkilisi de forumda yerini aldı.
Mesrur Barzani, forumda bir konuşma da gerçekleştirdi. Barzani, “Yakın gelecekte Irak’ın geri kalanına, Türkiye’ye ve Avrupa’ya gaz ihracatçısı olacağız ve enerji güvenliği ihtiyaçlarının karşılanmasına yardımcı olacağız. Hâlihazırda, bizim için önemli bir ekonomik yaşam çizgisi ve aynı zamanda ortaklarımız için hayati bir potansiyel arz görevi gören bir petrol kapasitemiz bulunuyor. Bölgemizde hem petrol hem de gazın henüz kullanılmamış önemli rezervlerine sahibiz. Ayrıca Irak, Türkiye ve Körfez ülkeleriyle bölgesel bir demiryolu ağı hakkında görüşmelerim oldu. Bunun Irak ve bölge için dönüşüm yaratabileceğine, yeni ticaret yolları ve bölgesel işbirliği için başka bir pencere açabileceğine inanıyorum” diye konuştu.
İngiltere ziyareti
Forumun ardından Mesrur Barzani, Türkiye’ye gelerek Erdoğan ile bir görüşme gerçekleştirdi. Hem Türkiye hem de Federe Kürdistan yetkilileri tıpkı Neçirvan Barzani’de olduğu gibi yine görüşme ile ilgili hiçbir açıklamada bulunmadı.
Bölgedeki petrol ve doğalgazın Türkiye’ye ve buradan da Avrupa’ya taşınması için 6 ay boyunca diplomatik temaslarda bulunan KDP yetkilileri, Ortadoğu’da yürüttüğü siyaset ile hala egemen konumunda olan İngiltere’ye de konuyu taşımak istedi. Mesrur Barzani, Erdoğan ile görüşmesinden yalnızca 4 gün sonra soluğu İngiltere de aldı. Burada Başbakan Boris Johnson ile görüşen Barzani, İngiliz şirketlerinden de yatırım talep etti.
Savaşın maliyeti
Mesrur Barzani’nin İngiltere ile görüştüğü günün gecesinde Türkiye, pençe-kilit ismini verdiği bir sınır ötesi operasyon başlattı. Ulusal ve uluslararası kamuoyuna güvenlik sebebiyle bu operasyonun başlatıldığını duyuran AKP-MHP iktidarı yetkilileri, hem yerelde hem de uluslararasında yeterli desteği göremedi. Ancak ekonomik kriz, baskıcı politikalar ve yaşanan adaletsizlikler sebebiyle seçmen kitlesini kaybeden AKP-MHP iktidarı bölgede kuracağı hâkimiyet ile en azından iktidarını bir süre daha sürdürme niyetinde. Daha önce yapılan sınır ötesi operasyonlardan alınan sonuçlara bakıldığında ise iktidarın sonunun geldiğini ve savaş maliyetleri sebebiyle Türkiye’nin daha derin bir ekonomik kriz girdabına gireceği de anlaşılabiliyor.
