Hüseyin Deniz
Gıda pahalılaşıyor. Asgari ücretli ile emekliler için durum her geçen gün zorlaşmakta. 20 yıllık AKP iktidarı, dalga geçtiği 1990’lı yıllardaki enflasyonu şimdilerde kendisi halka yaşatıyor. Her gün bir ürüne zam geliyor. Son olarak da yüzde 45’lik çaya zam eklendi.
Daha önemlisi, sayılı günler kalan hasat mevsimi; gözler Toprak Mahsulleri Ofisi(TMO)’nin buğday ve arpaya vereceği fiyata çevrildi. İlk işaret Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Mutlu Doğru’nun yaptığı maliyet hesabı ile verildi. Yoğun tartışmalara neden olan bu hesaba gelince… Dekar başına maliyeti bin 703 lira, dekar başına verimi de Adana’yı esas alarak 400 kg. olarak kabul eden Doğru’ya göre 1 kg. buğdayın maliyeti de 4.26 lira çıkıyor. Doğru, TMO’nun da alım fiyatını 5.75 lira olarak belirlemesini öneriyor. Çiftçilere göre ise dekar başına verimde Adana değil, Türkiye ortalaması baz alınmalı: Bu da 250-300 kg demektir. Bu durumda buğday kg. 6.193 lira çıkar.
Daha da önemlisi, TMO’nun buğday alım ihalesinde ton başına 450 dolar fiyat verdiği göz önüne alınırsa, 1 kg. buğday bugünkü kurla fiyatı, 7.11 lira demektir. Aynı politika, yurt dışından tonu 6-7 bin liraya buğday alarak ‘ekmek pahalanmasın’ diye tonu 2,65 TL’ye bazı fabrikalara verirken, ton başına 4- 4,5 TL zarar ülkenin hazinesinden karşılandı. İktidarın nasıl bir politik öngörüye ve planlamaya sahip olduğu da ortaya çıkıyor!
İktidarın önleyemediği bu maliyet enflasyonu nedeniyle üretimdeki verimlilik de düşme tehlikesiyle karşı karşıya. 7 bin çiftçinin katıldığı tarımdan haber anketine göre, artan maliyetler nedeniyle çiftçilerin yüzde 33.9’u hiç gübre kullanmadı. Yüzde 55’i gübre kullanımını yarı yarıya düşürdü. Çiftçilerin sadece yüzde 11.2’si ürünün ihtiyacı olan tam gübre kullanabildi.
Gelelim yeni alım fiyatına… TMO, 2021’de sert ekmeklik buğday alım fiyatını 2.250 olarak belirlemiş. İktidar yaş çay alım fiyatına yaptığı yüzde 73’lük zammı buğday alımına da uygularsa buğdayın 2022 yılı kg. fiyatı 3.892 (yaklaşık 4.0) lira yapar. Bu durumda Adana Çiftçiler Birliği Başkanı’nın yaptığı hesaba yakın bir hesap ortaya çıkar ki, buğday alım fiyatının 6.0 lirayı aşması biraz zor gibi gözüküyor.
Alım fiyatı böyle olsa da fiyat yerinde durmuyor. Örneğin, Polatlı Ticaret Borsası verilerine göre Mart 2021’de kg. 2.260 olan kırmızı buğday fiyatı, Kasım ayında 4.283 liraya yükselmiş.
Sonuçta üretici kazanmıyor, tüketici alamıyor…
İktidarın tüm bu ekonomik zorluklar içinde sürdürdüğü sınır ötesi askeri operasyonlarının maliyetinin de vatandaşa daha katmerli bir zam olarak geri döndüğü de ayrı bir gerçek olsa da kimse görmek istemiyor nedense… Tüm bunlardan kaynaklı Mart ayında cari açık, tahminleri de aşarak 5.55 milyar dolar oldu. Dışarıdan alınan krediler 4.8 milyar dolar ve yüzde 440 artarak 5.9 milyar doları buldu. Türkiye’ye ait varlıkların taşıdığı risk göstergesi olan CDS primi 700’ü bulmuş durumda; kısacası hava kurşun gibi ağır…
